دعوای کلامی و غیرکلامی مردمان عادی کوچه و بازار
دعوای کلامی و غیرکلامی مردمان عادی کوچه و بازار
نزاع کلامی و غیرکلامی مردمان عادی کوچه و بازار هر لحظه در حال افزایش است و برخی از خونین ترین نزاع ها با آب و تاب بسیار به صفحات پرمخاطب مطبوعات راه پیدا می کنند. اما تمام اینها نه خبر هستند و نه خواندنی؛ تیتر هر چه جنجالی تر، ابعاد ماجرا هر چه وسیع تر و نوع حادثه هرچه وحشتناک تر باشد، برای مخاطب عادی خواندنی تر است. اصلا بسیاری به خاطر همین صفحه حوادث، روزنامه می خرند
روزنامه نگاران و اصحاب رسانه نیز خوب این نکته را می دانند که برای خواندنی ترکردن صفحه حوادث خود چه تیترها و سوژه هایی را انتخاب کنند. ضرب و جرح ها چنانچه به یک حادثه تلخ ختم نشود، جایی در روزنامه ندارد و البته مخاطبی هم نخواهند داشت. چه این نزاع ها تیتر روزنامه ها شود یا نه، اما در خیابان های <<بوق زده>> ما رو به افزایش هستند و این همه خود دلایل و شواهدی است برای کمرنگ ترشدن امنیت اجتماعی.
● نزاع؛ تهدیدی برای حیات انسان
حالا دیگر روزی نیست که شما در حال عبور از خیابان شاهد نزاع ۲ راننده تاکسی، خریدار و فروشنده در یک مغازه، درگیری ۲ عابر، نزاع بر سر پارک کردن ماشین، ۲ متکدی، ۲ کارگر بر سر یک چهارراه، کارگر و کارفرما، حتی ۲ بچه مدرسه ای نباشید، بماند که این همه تنها بخش کوچکی از انواع بسیار نزاع هاست و بخش مهمی از نزاع ها همچون درگیری های خانوادگی، نزاع ساکنان یک آپارتمان و نزاع های انحرافی چندان قابل مشاهده نیست. امروزه جنگ و نزاع نه تنها در میان دولت ها، بلکه در بین افراد نیز به صورت یک اپیدمی دراَمده است. اکنون برخلاف گذشته خشونت جلوه خود را بسرعت آشکار می سازد. حتی یک فحاشی در ساعات پیک ترافیک می تواند به یک نزاع یا حتی قتل منجر شود؛ چنانچه طبق آمار پلیس ۲۴ درصد از درگیری ها و نزاع ها درست به دلیل توهین کردن افراد به همدیگر است.
اما اهمیت موضوع در چیست؟ نزاع یک آسیب اجتماعی است و این آسیب نیز مانند اعتیاد، روسپیگری، سرقت، قتل، خودکشی، فرار، تکدیگری و جرایم مالی حیات اجتماعی انسان را در معرض تهدید قرار می دهد.
بر اساس تعاریف، درگیری بین ۲ یا چند نفر را نزاع می گویند؛ چه به شیوه لفظی یا این که آثار و صدمات فیزیکی جزئی یا گسترده بر جای بگذارد. البته چندان نیازی به تعاریف نیست، چون بیش از آن که فکر کنید این پدیده برای مردم آشنا و قابل لمس است.
● نزاع خانوادگی؛ رتبه نخست
همان گونه که اشاره شد نزاع دسته بندی های متعددی دارد و هرکدام از این دسته ها نیز دارای تعاریف مختلفی است. بر اساس پژوهشی که یک پژوهشگر با همکاری پلیس در شهر تهران انجام داده است، علل کلی نزاع به ۴ دسته کلی تقسیم شده است. این چهار دسته شامل آسیب های اجتماعی با ۲ / ۲۴ درصد، مسائل خانوادگی با ۵/۲۵ درصد، رعایت نکردن حقوق دیگران با ۲ / ۱۲ درصد و مسائل مربوط به راهنمایی و رانندگی ۴ / ۶ درصد را به خود اختصاص داده است. البته هر کدام از این دسته ها خود نیز زیرمجموعه های زیادی دارد. به طور مثال مسائل مربوط به راهنمایی و رانندگی مواردی همچون تصادف، درگیری مسافرکش ها با مسافران، رعایت نکردن حق تقدم و درگیری با ماموران راهنمایی و رانندگی را شامل می شود که هرکدام درصدهای متفاوتی از نزاع را به خود اختصاص داده است.
● علت اصلی؛ کاهش آستانه تحمل
به عقیده کارشناسان مسائل اجتماعی و مسائل خانوادگی، رعایت نکردن حقوق دیگران و مسائل مربوط به راهنمایی و رانندگی از مهم ترین عوامل بروز نزاع در جوامع کنونی به شمار می رود، البته در این خصوص بحث های زیادی انجام شده است و کارشناسان از جمله علل اصلی و عمده این موضوع را کاهش آستانه تحمل در افراد می دانند.
با وجود این، اهمیت و فراوانی این نزاع ها تا آنجاست که بالاترین حجم پرونده ها و مراجعان سازمان پزشکی قانونی را تشکیل داده است. افزایش ترافیک، آلودگی هوا، آلودگی صوتی و... هر کدام نقش غیرقابل انکاری در بروز نزاع ها از نوع خیابانی آن دارد. ریشه برخی از نزاع ها به بیماری های شخصیتی و روانی افراد بازمی گردد که خارج از این موضوع است. البته دامنه و حوزه نزاع تنها به این موارد محدود نیست چون برخی از نهادها خود در بروز نزاع سهم قابل توجهی دارند.
بر اساس گفته سعید خراطها، پژوهشگر حوزه علوم اجتماعی؛ نهادی که بیشترین نقش را در نزاع دارد وزارت کار و امور اجتماعی است. این نهاد به این دلیل که با مواردی چون درگیری کارگران، درگیری کارگر و کارفرما، اختلاف شرکا، مساله بیکاری و... روبه روست نقش موثری در نزاع دارد. دومین نهاد قوه قضاییه است که در مسائل مربوط به مالک و مستاجر، اطاله دادرسی، نافذنبودن قانون و به روز نبودن آن، رسیدگی نکردن صحیح به پرونده ها، درگیری مراجعه کنندگان با دادگاه ها و ماموران و نارضایتی از روند دادرسی قضایی و... نقشی در بروز نزاع دارند.
نکته: نزاع، خشونت را تشدید می کند و هنگامی که رواج یابد، خطرناک تر خواهد شد، چون با مشاهده یک صحنه خشن، مردم یاد می گیرند در شرایط مساوی، آن را تکرار کنند.
شهرداری نیز در مسائل مربوط به نوسازی خیابان ها و تخریب خانه های مردم، ساخت و ساز غیرمجاز، سد معبر، آلودگی آب ها و.... نقشی در بروز نزاع دارد. اداره ثبت اسناد و املاک در مواردی چون ناکارآمدی و تخطی اداره ثبت در تعیین تکلیف زمین های بدون سند، ابطال سند ملکی و... و وزارت بهداشت در مسائلی چون درگیری با پرسنل بیمارستان، دیر حاضرشدن اورژانس، عملکرد پرسنل بیمارستان و...
البته فناوری های نوین هم با وجود تمام مزیت هایی که برای رفاه زندگی بشری به ارمغان می آورد، اما آسیب های نیز به همراه دارد. بخشی از این آسیب ها همین نزاع است. با توجه به انواع کلاهبرداری ها و اخاذی های مجازی، جلوه بیرونی آن به صورت نزاع قابل مشاهده است.
● چه کسانی کمتر نزاع می کنند
پژوهش ها نشان می دهد در برخی از اقشار مختلف مردم میزان نزاع از فروانی کمتری برخوردار است.
خراطها، میزان تحصیلات را از جمله عوامل بازدارنده می داند. همچنین گرایش افراد به مذهب نیز عاملی برای خودداری از ورود به نزاع است. اما نکته جالب تر این که حتی ساعت هایی که بیشترین درگیری در آنها رخ می دهد نیز متفاوت است. خراطها بیشترین موارد گزارش شده در شهر تهران را بین ساعات ۱۰ تا ۱۲ و ساعات پرخطر نزاع و درگیری را ساعت های ۱۰ تا ۱۴ سپس ۲۲ و ساعت ۹ صبح عنوان می کند.
● نزاع های بدون محکمه و قاضی
راستی هیچ فکر کرده اید که در صورت بروز اختلاف بین ۲ قاچاقچی مواد مخدر بر سر نحوه توزیع باید به کدام نهاد برای حل اختلاف خود مراجعه کنند؟ یا ۲ سارق که مونس همدیگر هستند در تمام لحظات، آن گاه که زمان تقسیم مال دزدی می رسد و بر سر هم خواهند کوفت، باید به کجا شکایت برند؟ ۲ قمارباز قهار هنگامی که اختلاف پیدا می کنند بر سر برد و باخت خود، باید لایحه خود را به کدام نهاد قانونی تقدیم کنند؟ اختلافات در حوزه روسپیگری، تقسیم مکان های تکدیگری و... موارد بسیار دیگری از این دست وجود دارد، براستی کدام مرجع پاسخگو و حل کننده اختلاف آنهاست؟ خراطها از این عوامل <<سیاه>> که در نزاع و ایجاد درگیری ها نقش زیادی دارد، به عنوان <<روابط انحرافی>> یاد می کند.
وی می گوید: وقتی ارتباط بر اساس ارتباط مجرمانه صورت می گیرد، اگر منجر به اختلاف و نزاع شود علت آن را سیاه می نامند و به همین دلیل در مراجع قابل طرح نیستند. اصلا خود طرفین دعوا مراجعه نمی کنند. نافذ نبودن قانون در این حوزه ها باعث می شود که این حوزه بی دفاع بماند و فراوانی روابط انحرافی در سطح جامعه و شیوع این آسیب های اجتماعی رو به فزونی برود. از این رو، کارشناسان و مسوولان قانونگذار دچار سردرگمی می شوند و این پرسش مطرح می شود که چگونه این همه مسائل مختلف مهار شده، اما آمار نزاع هنوز در حال افزایش است؟
● نزاع زنانه یا مردانه؟
نزاع جنسیت نمی شناسد، همه جا در اشکال مختلف مجالی برای بروز می یابد. شاید در نگاه نخست بیشترین نزاع بین آقایان رخ دهد، اما این ناهنجاری در میان خانم ها نیز دیده می شود. حسین ابراهیمی، روان شناس بر این باور است که نوع فرهنگ، نزاع را در جنس مذکر تقویت می کند، به این معنی که به آنها یاد داده می شود که باید از عهده مشکلات خود برآیند و برای نیل به این منظور، درگیری هم بخشی از کار خواهد بود. در این مساله، تفاوت های قومی و فرهنگی از عوامل موثر در نزاع است. نکته دیگر این که نزاع و درگیری بین مردها به دلیل عوامل هورمونی بیش از زنان است. البته این مساله بیشتر در دوره نوجوانی و جوانی که فرد شناخت کمتری از محیط اطراف خود دارد رخ می دهد.
با افزایش سن و سطح آگاهی، مدیریت بر هیجان ها منطقی تر خواهد شد. نوع نزاع در خانم ها بیشتر جنبه کلامی دارد و در موارد اندکی پرخاشگری آنها به شیوه فیزیکی و بدنی خواهد بود در حالی که مردها هم از نوع کلامی و هم فیزیکی آن استفاده یا به عبارت دیگر سوء استفاده می کنند.
● پیامدها؛ خشن شدن جامعه
حتما زیاد شنیده اید افرادی که به دلیل یک لحظه عصبانیت مهار خویش از کف داده اند و با صدمه زدن به طرف مقابل، سر از بازداشتگاه و زندان درآورده اند. آنها بر اساس قوانین مصوب باید به میزان صدمه ای که وارد کرده اند دیه بپردازند. البته این تمام آن چیزی نیست و نخواهد بود که ضارب را از مهلکه می رهاند، عواقب روانی برای مدت طولانی هم دامنگیرش می شود.
به گفته کارشناسان، نزاع و درگیری خود یک پیامد است. نزاع، خشونت را تشدید می کند و هنگامی که به صورت آموزشی در جامعه رواج پیدا کند، یادگیری فرهنگی صورت می گیرد. تجربه ای که مردم در برخورد با مسائل پرفشار دارند، حاصل دریافتشان از محیط است، آنها با مشاهده یک صحنه خشونت بار یاد خواهند گرفت که در شرایط مساوی این کار را انجام دهند. پیامد نزاع خشن شدن جامعه و به خشونت گراییدن جامعه در ساحت های مختلف است. این مساله در خانواده به عمیق ترشدن مشکلات و اختلافات منجر می شود.